GOBDÖ-2-TV'nin dil eşitliği nasıl sağlanmıştır?
- GOBDÖ-2-TV'nin Türkiye standardizasyon çalışmasında öncelikle dil eşitliği çalışması yapılmıştır. GOBDÖ-2-TV'nin Türkçe dil eşitliği çalışmasında Dil ve Konuşma Terapistliği, Özel Eğitim, Psikolojik Danışma ve Rehberlik ve Psikoloji alanında yüksek lisans ve/veya doktora derecesine sahip, otistik bozukluğu olan bireyler ile çalışma deneyimi olan 6 yargıcının (uzmanın) görüşüne başvurulmuştur. Çalışmada öncelikle GOBDÖ-2-TV Puanlama Formu'ndan ortak bir Türkçe metin oluşturulmuştur. Oluşturulan Türkçe metin önce özel eğitim alanında uzman olan ve İngilizceye hakim bir profesyonel tarafından İngilizceye çevrilmiştir. Çevrilen metin başka bir uzman tarafından ise tekrar Türkçe'ye çevirisi yapılmış çeviri arasındaki anlamsal farklılıklar ve ifadeler üzerinde çalışılarak Türkçe metnin son hali elde edilmiştir Daha sonra elde edilen bu son metin otistik bozukluğa sahip çocuğu olan ve farklı eğitim düzeyinde 15 anneye uygulanmış, böylece formun son hali elde edilmiştir.
GOBDÖ-2-TV'nin pilot çalışma bulguları nasıldır?
- Dil eşitliği ile son hali verilen GOBDÖ-2-TV'nin pilot çalışması Türkiye'nin farklı illerinde (Eskişehir, Denizli, Sakarya, İzmir, İstanbul, Bursa, Antalya, Adana ve Diyarbakır) bulunan Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerine devam eden toplam 436 otistik bozukluk tanısı almış birey üzerinde yapılmıştır. Otistik bozukluk gösteren bireylerin yaşları 3 ile 21 arasında değişirken, 331'i (% 75.9) erkek, 105'i (% 24.1) ise kadındır. Değerlendirici olarak, 436 formun 182'si (% 41.7) öğretmenler, psikologlar ve rehber öğretmenler tarafından doldurulmuş iken 254'ü (% 58.3) ise otistik bozukluk gösteren bireylerin anne-babaları tarafından doldurulmuştur.
Pilot çalışmada GOBDÖ-2-TV'ye ilişkin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Geçerlik çalışmasında tüm maddelerin işaretlendiği 301 form ile yapılan madde analizi bulguları ölçekte yer alan maddelerin madde ayırt edicilik değerlerinin .25 ile .57 arasında değiştiğini göstermiştir. Geçerlik ile ilgili diğer analizlerde; (a) yaş ile alt ölçekler arasında anlamlı ilişki olmadığı, (b) alt ölçeklerin birbirleri ile orta ve büyük derecede bir ilişki içinde olduğu, (c) alt ölçekler ile Otistik Bozukluk İndeksi (OBİ) puanı arasında yine orta ve büyük derecede bir ilişki olduğu ve (d) GOBDÖ-2-TV'nin otistik bozukluk gösteren bireyleri zihinsel yetersizlik, işitme yetersizliği ve yetersizliği olmayan bireylerden ayırt ettiği görülmüştür.
GOBDÖ-2-TV'nin iç tutarlık güvenirliği analizlerinde; Sosyal Etkileşim alt ölçeğinin .87, İletişim alt ölçeğinin .81, Stereotip Davranışlar alt ölçeğinin .82 ve toplam ölçeğin .91 Cronbach Alpha güvenirlik katsayısına sahip oldukları bulunmuştur. Ölçeğin ayrıca Test-TekrarTest güvenirliğine bakılmıştır. Bu amaçla, Eskişehir ilinde bir Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'ne kayıtlı otistik bozukluk tanısı almış 35 bireyin anne-babası tarafından GOBDÖ-2-TV iki hafta ara ile doldurulmuştur. GOBDÖ-2-TV'nin Test-TekrarTest güvenirlik analizlerinde ilk ölçe ile ikinci ölçme arasında; Sosyal Etkileşim alt ölçeğinin .96, İletişim alt ölçeğinin .97, Stereotip Davranışlar alt ölçeğinin .97 ve Otistik Bozukluk İndeksi (OBİ) puanının .94 korelasyon katsayılarına sahip oldukları görülmüştür. GOBDÖ-2-TV norm grubunda kaç kişi yer almıştır?
- GOBDÖ-2-TV, Türkiye'de otistik bozukluk tanısı almış 1191 çocuk ve ergen ile normlaştırılmıştır.
GOBDÖ-2-TV norm grubunun demografik özellikleri nasıldır?
- GOBDÖ-2-TV'nin norm grubunu Türkiye'nin 21 ilinde (Adana, Amasya, Ankara, Antalya, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, Isparta, İstanbul, İzmir, Karabük, Kocaeli, Kütahya, Malatya, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Yalova) yaşayan yaşları 3 ile 23 arasında değişen otistik bozukluk (otizm) tanısı almış toplam 1191 birey oluşturmuştur. Norm grubunun 929'u erkek, 262'si kadındır.
GOBDÖ-2-TV'nin geçerliği nasıl analiz edilmiştir?
- GOBDÖ-2-TV'nin geçerlik çalışmaları aşağıdaki hipotezler sınanarak yapılmıştır. Analizler sonucu aşağıdaki hipotezler doğrulanmıştır.
Hipotez 2: GOBDÖ-2-TV'de yer alan alt ölçekler otistik bozukluğun doğasını yansıtan maddeler içerdiğinden ve birbirleriyle ilişkili olduğundan, GOBDÖ-2-TV'yi oluşturan alt ölçekler arasında pozitif yönde bir ilişki vardır.Hipotez 3: GOBDÖ-2-TV'de yer alan her alt ölçekteki maddeler benzer davranışları ölçtüğünden, alt ölçek maddeleri ile alt ölçek toplam puanı arasında pozitif yönde bir ilişki vardır.Hipotez 4: GOBDÖ-2-TV'de yer alan alt ölçeklerin tamamı otistik bozukluğun özelliklerini değerlendirdiğinden, Otistik Bozukluk İndeksi (OBİ) ile pozitif yönde bir ilişki vardır.Hipotez 5: GOBDÖ-2-TV otistik bozukluğun özelliklerini değerlendirdiğinden, otistik bozukluk gösteren bireylerin GOBDÖ-2-TV puanları otistik bozukluk göstermeyen (zihinsel yetersizlik, işitme yetersizliği ve normal gelişim gösteren) bireylerin puanlarından anlamlı derecede farklıdır. Hipotez 6: Doğrulayıcı Faktör Analizi GOBDÖ-2-TV'nin üç faktörlü yapısını doğrular. GOBDÖ-2-TV'nin geçerlik çalışmaları hakkında detaylı bilgilere GOBDÖ-2-TV Kullanım Kılavuzundan ulaşılabilir.
GOBDÖ-2-TV'nin güvenirliğine nasıl bakılmıştır?
- GOBDÖ-2-TV'nin iç tutarlılığa dayalı güvenirliği, Cronbach's Alpha katsayısı (1951) kullanılarak incelenmiştir. GOBDÖ-2-TV puanlarının zamana göre kararlı olup olmadığını belirlemek amacıyla ayrıca Test-Tekrartest güvenirliğine de bakılmıştır. Yapılan analizler sonucu yüksek düzeyde Cronbach's Alpha ve korelasyon katsayılarının elde edildiği görülmüştür.
GOBDÖ-2-TV'nin güvenirlik çalışmaları hakkında detaylı bilgilere GOBDÖ-2-TV Kullanım Kılavuzundan ulaşılabilir. GOBDÖ-2-TV'de kaç alt ölçek ve madde vardır?
- GOBDÖ-2-TV, Stereotip Davranışlar, İletişim ve Sosyal Etkileşim ilgili spesifik, gözlemlenebilir ve ölçülebilir davranışları içeren maddelerin yer aldığı üç alt ölçekten oluşmaktadır. Her alt ölçekte 14 olmak üzere GOBDÖ-2-TV'de toplam 42 madde yer almaktadır.
GOBDÖ-2-TV'de yer alan maddeler nasıl geliştirilmiştir?
- GOBDÖ-2-TV'de yer alan maddeler DSM-IV-TR (2000) ve Amerika Otizm Topluluğu'nun (2003) güncel tanımları temelinde geliştirilmiştir.
GOBDÖ-2-TV hangi yaş aralığında kimlere uygulanabilir?
- GOBDÖ-2-TV, otistik bozukluk gösterme riski olan ya da gösteren, yaşları 3 ile 23 arasında değişen bireylere uygulanabilir.
GOBDÖ-2-TV kaç kişi üzerinde standardize edilmiştir?
- GOBDÖ-2-TV, Türkiye'de 1191 otistik bozukluk gösteren, yaşları 3 ile 23 arasında değişen birey üzerinde standardize edilmiştir.
GOBDÖ-2-TV'yi Türkiye'de kim standardize etmiştir?
- GOBDÖ-2-TV, Türkiye'de 3 yıllık bir çalışma sonucu Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. İbrahim H. Diken, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Psikolog Avşar Ardıç ve Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü öğretim üyesi Dil ve Konuşma Terapisti Dr. Özlem Diken tarafından standardize edilmiştir.
GOBDÖ-2-TV'yi kimler uygulayabilir?
- GOBDÖ-2-TV'nin kullanım amacına göre kullanım belgesi için gerekli eğitimi alan anne-baba, birincil bakıcılar, uzmanlar (Örneğin, psikiyatrist, nörolog, çocuk doktoru, gelişimsel pediatrist, psikolog, fizyoterapist, dil ve konuşma terapisti vb.), öğretmenler (Örneğin, okulöncesi öğretmeni, rehber öğretmen, özel eğitim öğretmeni, sınıf öğretmeni vb.) ve diğer ilgili kişiler GOBDÖ-2-TV'yi uygulayabilir.
GOBDÖ-2-TV'de yer alan maddeleri kimler puanlar?
- GOBDÖ-2-TV değerlendirilecek bireyi iyi tanıyan bireyler (Örneğin, ebeveynler, birincil bakıcılar, uzmanlar ya da öğretmenler) tarafından doldurulabilmektedir.
GOBDÖ-2-TV'yi ve kullanım belgesini nasıl edinebilirim?
- GOBDÖ-2-TV ve kullanım belgesinin nasıl edinebileceği bu sitenin GOBDÖ-2-TV KULLANIM BELGESİ sayfasında açıklanmıştır.